|
Sorular
a) ABS (Anti Blokaj Sistemi) Nedir?
ABS fren sistremi tekerleklerde bulunan 4 tekerlek hız algılama sensörü, tekerlek içine yerleştirilen 4 hız algılama dişlisi, yine 4 tekerlek için birer tane ABS valfi ve kontrol ünitesinden oluşur. Tekerlekler döndüğünde içerlerine yerleştirilen hız dişlileride dönecektir. Dönene hız dişlilerine karşılık gelen sensörler ise bu diş sayılarını algılayıp elektronik kontrol ünitesine tekerleklerin hızını bildireceklerdir. Frenleme sırasında tekerlek hızlarında tolerans dışında bir fark olursa, kontrol ünitesi daha fazla yavaşlayan tekerleğe giden fren kuvvetini o tekerleğin ABS valfine sinyal göndererek kesecektir. Böylelikle sürüş güvenliğini artırmaktadır. Adından da anlaşılacağı gibi ABS tekerleklerin blokajını yani kilitlenmesini önler.
Fren srasında tekerleklerin kilitlenmesinin üç önemli sakıncası vardır:
Kilitlenen tekerlek yanal kuvvet taşıyamaz. Kilitlenen tekerlek arka dingildeyse aracın arkası savrulur. Ön tekerlekler kilitlenirse direksiyon hakimiyeti ortadan kalkar.
Kilitlenen tekerlek fren mesafesini uzatır. Kuru asfaltta kilitlenen tekerlek fren mesafesini %25-30 arttırır. Islak asfaltta kilitlenen tekerlek fren mesafesini %50-60 artırır.
Kilitlenen tekerlek lastikleri erken aşınır. Kilitlenen lastikteki aşınma o kadar fazla olur ki, "topallama" ya sebebiyet verir. Topallayan tekerlek konforu bozduğu gibi diğer tekerleklere göre çok daha hızlı bir şekilde aşınır.
ABS fren yapan bir aracın fiziksel sınırlar içinde en kısa mesafede direksiyon hakimiyetini koruyarak ve savrulmadan durmasını sağlar.
b) ABS Ne Zaman Devrede, Ne Zaman Devre Dişindadir?
Sürücünün önündeki sarı "ABS uyarı lambası" kontak ilk açıldığında ve araç hareket etmediği sürece yanar. Bu lamba araç 7 km/h'lik bir hıza ulaştığında söner. Eğer sönmezse ABS'de arıza var demektir. ABS ya kısmen yada tamamen devre dışıdır. Bu durumda fren sistemi ABS'siz veya kısmi ABS'li olarak çalışmasına devam edecektir. Arızanın yerine ve cinsine göre bunun fren sistemine olumsuz etkisi olabilir. Bu nedenle arızalı ABS zaman geçirmeden ve mutlaka yetkili ANADOLU ISUZU servisinde onarılmalıdır.
c) ABS'nin Çalıştığı Nasıl Anlaşılır?
Sürücü, ABS'nin çalıştığını ancak ABS valflerin çıkarttığı seslerden ve fren pedalındaki darbelerden anlayabilir. Ayrıca kontağı açmadan önce fren pedalına basıp, basılı halde kontağı açtığımızda ABS valflerinden tahliye sesleri 6 defa duyulmalıdır. (Ön sol, ön sağ, arka sol, arka sağ, sol çapraz, sağ çapraz) Eğer ABS, TELMA Retarder'i devre dışı bırakırsa TELMA uyarı lambası kendiliğinden söner ve bu şekilde de ABS'nin devreye girdiği anşalılabilir.
d) ABS Ne Yapabilir Ne Yapamaz? ABS'li Araç Sürücüsü Nasıl Fren Yapmalidir?
ABS, sürücünün kendine ve aracına olan güvenini arttırmaktadır. ABS'li araç kullanan deneyimli ve bilgili sürücüler aşağıdaki noktalara dikkat etmelidirler.
ABS'li araç sürücüsü fren yapmasını gerektirecek herhangi bir durumda yol şartlarından korkmadan frene bütün gücüyle basar, bu sırada;
- Pedala tüm gücüyle sürekli basar, pompalama yapmaz.
- Fren sırasında direksiyon hakimiyeti korunduğundan direksiyonu kaçmak istediği yöne çevirir.
ABS fren güvenliğini arttıran teknik bir üstünlüktür, ancak ABS fizik kurallarını değiştiremez. Yani;
- Tekerlekle yol arasındaki sürtünme katsayısını değiştiremez, kötü lastiklerle buzda fren mesafesini kısaltamaz. Kışın her zamanki gibi yeni kış lastiği kullanılmalıdır.
- Bazı aşırı buzlu veya karlı şartlarda eskiden olduğu gibi zincir takılması gerekmektedir.
- Dönemece hızlı girmiş bir aracın merkez kaç kuvvet nedeniyle savrulmasını önleyemez.
- Frenleri bakımsız ve zayıf bir aracın frenlerini güçlendirmez ve hatalarını düzeltmez
Hareket sırasında fren yapıldığında ABS'nin devreye girdiği hissedildiğinde ABS'ye güvenerek gaza daha fazla basılmaz. ABS'nin devreye girmesi sürücüye sınır değerlere ulaşıldığı konusunda bir uyarıdır. ABS elbetteki bu sınırlar içinde aracı güvenli bir şekilde durdurmaktadır. Fakat bu sınır değerleri aşıldığında ABS'nin faydası olmayacaktır. Aracın hızı mutlaka güvenilir hızla düşürülmelidir.
e) Aracınızdaki ABS Cep Telefonundan Etkilenir Mi? Hayır!
Frenlerle ilgili Avrupa Birliği'nin direktifinde konu ile ilgili şunlar yazılmaktadır:
"Anti-Blokaj Sistemi'nin çalışması manyetik ya da elektrik alanlardan olumsuz etkilenmemelidir" (71/320/EC, EK 10 madde 4.6)
Bu konuda üretim aşamasında sorumluluk öncelikle araç üreticisine aittir. Ticari taşıtlar için fren sistemi ve ABS üreten firmalar da ürünlerini bu alanlardan etkilenmeyecek şekilde geliştirmektedirler. Ticari araç üreticileri araçlarındaki ABS'leri bu şartlarda denemelidirler.
Aracınızdaki ABS de bu şartlarda denenmiştir ve cep telefonundan etkilenmemektedir.
Peki,araçlar ve ABS bu şartlara hazırken ve dünyada cep telefonunun ABS üzerine olumsuz etkileri henüz kanıtlanmamışken, Türkiye'de ABS'li otobüslerde cep telefonun kullanımı neden yasaklanmak istenmektedir?
Aslında yasaklanması gereken ABS'li otobüslerde cep telefonunun kullanılması değil, uzman olmayan ve yetkisiz kişilerin aracın fren ve ABS'leri ile ilgili tamir yapmalarıdır.
Yanlış tamir veya bakım sonucu ABS kazaya yol açabilir. Örneğin tekerleklerinden birisine bakım sırasında yanlış ABS çemberi takılmış bir araç kaza yapabilir. Bu konuda daha sayısız örnek verebiliriz. ABS'in Elektronik Kumanda Ünitesi (EKÜ), normal şartlarda tüm arızaları uyarır ve hafızasına alır. Ancak bu tip yanlış müdahaleleri her zaman algılayamadığı için sürücüyü uyarmayabilir.
2. ABS Sisteminin Çalışması
1 = Sensör
2 = Hız çemberi
3 = Elektronik Kontrol Ünitesi (= ECU)
4 = ABS valfi
(Şekil 1)
3. ABS Sistem Fonksiyonları
a. Hız algılama
Hız çemberlerinin (2) dönmesi, hız sensörlerinde tekerlek hızları ile orantılı frekansta alternatif voltaj yaratır. Elektronik ünite (3) tekerlek hızından yaklaşık araç hızına karşılık gelen referans hızı hesap eder. Referans hızın, tekerlek hızı ile karşılaştırılması ile kilitleme eğiliminde olan tekerlek veya tekerlekler algılanabilir.
b. ABS düzenlemesi
ABS düzenlemesi, frenleme esnasında bir ya da birden çok tekerleğin kilitleme eğilimi göstermesi esnasında etkin hale gelir. Bu durumda fren silindirlerindeki basınç, ABS valfleri(4) vasıtası ile elektronik kontrol ünitesi(3) tarafından ayarlanır. Bu basınç ayarı optimum frenleme ve sürüş kararlılığını sağlarken tekerleklerin kilitlenmesini önleyecek şekilde yol şartlarına göre uygulanır.
|
